Kilka słόw o neurofizjologii gestu graficznego
Kilka słόw o neurofizjologii gestu graficznego
Kora mόzgowa należy do najbardziej wyspecjalizowanej części centralnego układu nerwowego i spełnia wiele funkcji. Jak sama nazwa wskazuje, kora jest częścia zewnetrzną mόzgu. W tylnej czesci płatόw czołowych znajduje lokalizację kora ruchowa (pierwotna kora ruchowa, kora przedruchowa i dodatkowa kora ruchowa), zawiadująca ruchami precyzyjnymi, tam przede wszystkim, znajduje miejsce „centrala dowodzeniowa” ruchόw rąk, szczegόlnie palcόw, oraz mięśni twarzy i języka.
„Zadaniem napędowym” funkcji ruchowych obciążone są jądra podkorowe. Jądrami podkorowymi (podstawnymi – nuclei basales) nazywamy skupiska istoty szarej w głębi pόłkuli mόzgu i należą do nich:
1. ciało prążkowane (corpus striatum) ktόre jest zbudowane z
- jądra soczewkowatego (nucleus lentiformis)
- jądra ogoniastego (nucleus caudatus),
2. przedmurze (claustrum) wraz z okolicą czuciową, wzrokową i słuchową
3. ciało migdałowe(corpus amygdaloideum) należące do układu limbicznego, zaliczane do struktur podkorowych młodszych, ściśle związane z reakcjami emocjonalnymi i koordynujące czynności układu nerwowego somatycznego z autonomicznym (emocje powodujące wzrost ciśnienia tętniczego krwi, przyspieszenie czynności serca, pocenie się).
Jednym z najważniejszych zadań jąder podkorowych jest kontrola ruchόw zamierzonych i niezamierzonych, wspόłdziałanie z układem korowo-rdzeniowym przy regulacji napięcia mięśni i bardzo złożonych dzialań ruchowych, takich jak np. pismo. Oprόcz tego, wspόłdziałając z korą ruchową, a przede wszystkim z tylną cześcią ciemieniową, koordynuje czas wykonania gestu i reguluje jego obszerność w stosunku do środowiska. W przypadku uszkodzenia jąder podkorowych układ korowy kontroli ruchu nie byłby w stanie wykonać gestu graficznego. Pismo osoby z takim uszkodzeniem wygłądałoby tak jakby dopiero chciałaby zacząć uczyć się pisać.
Oprόcz tego niewątpliwej wagi jest wpływ wspόłdzialania poszczegόlnych ośrodkόw jąder podkorowych na ogόlny, „psychologiczny” obraz pisma (np. funkcja ciała migdałowego związana z emocjami, popędami, pragnieniami).
W skład jądra soczewkowatego, (ktόre działa w ścislej wspόłpracy z korą mόzgową i układem korowo-rdzeniowym) wchodzi:
1. gałka blada, ktόra jest centralnym ośrodkiem układu pozapiramidowego,
2. skorupa, (putamen), ktora jest łącznikiem z jądrem ogoniastym i w ten sposόb tworzy ciało prążkowane (corpus striatum).
Jądro ogoniaste, łączące się, poprzez skorupę, z jądrem soczewkowatym (tworzące razem ciało prążkowane), kontroluje proces pisania, poprzez użycie bodźcόw czuciowych i informacji, ktόre są zawarte w pamięci. Analiza zasobów pamięci jest dokonywana w korze asocjacyjnej i tam też pamięć jest na bieżąco wykorzystywana. Bodźce pamięciowe pochodzą z tych ośrodkόw asocjacyjnych kory mόzgowej, ktόre integruja rόżne rodzaje informacji czuciowych i ruchowych w wyobrażenia psychiczne, możliwe do zrealizowania.
Tzw. kora stara jest ta częścią kory, ktόra ma istotny udział w procesie zapamiętywania (5% kory), zwłaszcza hipokamp (hipocampus), położony wewnątrz mózgu. Nauka wspόłczesna przypisuje hipokampowi rolę tworzenia śladόw pamięci w określonych polach kory asocjacyjnej czyli w tzw. "wyspach pamięci", po to by, w miarę potrzeby, mόgł je sam odczytać. Uszkodzenia hipokampa powodują, utratę zdolności odpowiedniego korzystania z zasobόw pamięci.
Kora mόzgowa jest miejscem powstawania świadomości, na którą składają się takie umiejętności, jak zdolność do abstrakcji czy umiejętność wyrażenia w słowach powstałych myśli, zdolność do wąskiego ukierunkowania uwagi.
Impulsy przechodzące z kory mόzgowej do jądra ogoniastego, zostają przekazane do gałki bladej, z kolei do jądra brzusznego przedniego i bocznego wzgόrza, (nuclei ventralis anterius et lateralis thalami) a stamtąd do kory ruchowej i przedruchowej. Prawie żaden z impulsόw nie dochodzi bezpośrednio do kory mόzgowej starej, lecz do ośrodkόw mόzgowych młodszych, ktόre zawierają modele ruchόw złożonych a nie pojedynczych.
Dzięki integracji funkcji poznawczych z funkcjami czuciowymi możliwa jest działalność odruchowa, w ktόrej uczestniczy w dużej mierze jądro ogoniaste.
Do jąder ruchowych dochodzą na terenie ośrodkowego układu nerwowego tzw. drogi nerwowe, a ich neuryty opuszczają CSN i biegną przez struktury obwodowego układu nerwowego, zdążając do efektorów. |
|
